Groep mannen krijgen les in ACK koudemidden

Overstappen op natuurlijk koudemiddel? Laat je kennis bijspijkeren

Date 16 apr 2021

Veel koelsystemen met synthetische koudemiddelen worden langzaam uitgefaseerd. Wat zijn goede alternatieven? In het najaar start in Ede de vernieuwde opleiding ‘Ontwerpen met natuurlijke koudemiddelen’ om die vraag te beantwoorden. Opleider Roelof Robbertsen geeft alvast een kijkje in de keuken.

Waar het bij een koelsysteem om draait is dat je kijkt naar de energieprestaties en de thermodynamische eigenschappen van het koudemiddel, aldus Roelof Robbertsen van Expertisecentrum GO°. “Dat kan een synthetisch of een natuurlijk koudemiddel zijn.”

Er zijn vele wegen die naar het ontwerpen met koudemiddelen leiden. “Als servicemonteur niveau 3 kun je koeltechnisch ontwerpen met synthetische koudemiddelen. Als je niveau 4 hebt gehaald, kun je een overstap maken naar ontwerpen met natuurlijke koudemiddelen.”

Alternatief voor synthetische koudemiddelen

Bij synthetische koudemiddelen blijft het werk beperkt tot kleinere installaties voor bijvoorbeeld winkels zoals de bakker en de groenteboer. Maar bij natuurlijke koudemiddelen denk je al snel aan de grotere koelsystemen. Natuurlijke koudemiddelen tasten de ozonlaag niet aan en hebben een zeer laag of geen aardopwarmend vermogen (GWP).

Deze koudemiddelen worden in de koudetechniek en klimaatbeheersing toegepast als alternatief voor ozonlaagafbrekende chloorhoudende koudemiddelen (HCFK) en koudemiddelen met een hoog aardopwarmend vermogen (HFK’s).

Grote volumes koelen

“Natuurlijke koudemiddelen komen het meest voor bij koel/vrieshuizen, ijsbanen en grote winkelketens, want daar moeten grote volumes worden gekoeld. Bij het ontwerp hiervan komen je doorgaans uit op CO₂- of ammoniakinstallaties. Je hebt dan als installateur vaak met meerdere koelcellen te maken.”

Zo heeft koelhuis Houten 46 ULO-cellen en vijf mechanische gangcellen die worden gebruikt om de Conference-peren voor langere tijd te bewaren, vertelt Robbertsen. “Daar moet de hoeveelheden zuurstof en CO₂, en het natmaken van het product, heel exact worden bepaald. Als je na drie maanden de peren gaat verkopen, moet de kwaliteit ervan exact gelijk zijn aan toen je ze van de boom haalde. En daar is een serieuze installatie voor nodig.”

Natuurlijke koudemiddelen

In de markt is wel wat verwarring over koudemiddelen in het algemeen, ziet Robbertsen. Natuurlijke koudemiddelen geven een zo beperkt mogelijke belasting voor het milieu, maar worden veelal in grote installaties toegepast. Tegelijk zie je dat veel installaties met synthetische koudemiddelen worden uitgefaseerd.

Het beste advies dat ik kan geven is: wees eerlijk naar de klant toe

“Dat maakt dat bedrijven niet altijd precies weten wat ze hun klanten moeten aanbieden. Als bijvoorbeeld koudemiddel R404A per 1 januari 2020 niet meer gebruikt mag worden in een nieuw te bouwen koelsysteem, wat ga je dan doen? Een vervangend synthetisch koudemiddel gebruiken is prima, maar een aantal jaren later heb je dan weer hetzelfde probleem. Want dan moet het vervangmiddel waarschijnlijk weer worden vervangen. Het beste advies dat ik kan geven is: ‘wees eerlijk naar de klant toe.’”

“Als je inspeelt op de regelgeving richting de toekomst en je maakt de overstap naar een natuurlijk koudemiddel, dan is dat voor de klant in de aanvang een duurdere investering. Voordeel is dat er daarna niet geswitcht hoeft te worden van koudemiddel. Als je alles goed inregelt en je maakt een mooi ontwerp, kun je veel energie besparen en ben je op de lange termijn goedkoper af. Voor een installatiebedrijf is dat een prachtige propositie richting de klant.”

Opleiding

Vanwege de verwachte groeiende vraag heeft Expertisecentrum GO° – in samenspraak met marktpartijen – de opleiding ‘Ontwerpen met natuurlijke koudemiddelen’ een nieuwe opzet gegeven.

Robbertsen: “We beginnen met een kort opfrismoment. Zo pakken we eerst wat natuurkunde op. De cursisten gaan aan de slag met een h-log p-diagram. Hier hebben we een aantal casussen voor uitgewerkt. Feitelijk behandel je hiermee de basis van de koeltechniek. Verder kijken we naar het h-x-diagram. Hier wordt het onderwerp koelen en vochtigheid erbij gepakt.”

Keuze uit drie modules

Als deze basisbegrippen zijn opgefrist, kunnen de installateurs kiezen voor ontwerpen met ammoniak, CO2 of brandbare koudemiddelen. Dat is nieuw in de opzet; de installateurs kiezen een van deze aparte modules. Robbertsen: “De duur van de opleiding is enigszins afhankelijk van de voorkennis. Door middel van een intake kijken we wat de installateur weet van de koudetechnische principes, de thermodynamische kringlopen en de stroming door de kringlopen.”

“Installateurs hebben natuurlijk al veel kennis in huis, maar het kan zijn dat die kennis wat moet worden opgefrist. Dat gebeurt dan met een kort voorschakeltraject. De cursus start in het najaar en duurt ongeveer zeventig uur. De cursisten krijgen dan nog wat huiswerk mee, voor tussen de vier en zes uur per week.